Kỹ thuật in lụa là một phương pháp in ấn cổ điển được sử dụng rộng rãi trong ngành công nghiệp in ấn. Điểm đặc biệt của kỹ thuật in lụa là nó cho phép in được trên nhiều loại bề mặt khác nhau. Từ vải, giấy đến nhựa và kim loại. In lụa rất phổ biến trong ngành may mặc đồng phục. Hôm nay chúng ta hãy cùng tìm hiểu rõ hơn về các công đoạn trong kỹ thuật in này nhé.
I. Kỹ thuật in lụa là gì?
In lụa là một kỹ thuật sản xuất vải từ tơ lụa, một loại sợi tự nhiên được sản xuất từ kén tằm. Quá trình in lụa bao gồm việc sử dụng một khuôn in để chuyển hình ảnh hoặc mẫu vải lên bề mặt của tơ lụa đã được định hình trước đó. Kỹ thuật in lụa đã được sử dụng trong nhiều thế kỷ. Và là một phương pháp sản xuất vải cao cấp với độ bền và độ bóng cao. Các sản phẩm in lụa thường được sử dụng trong ngành thời trang, trang trí nội thất và in ấn quảng cáo.
Sở dĩ có tên gọi như vậy vị ban đầu khi áp dụng kỹ thuật in này, người thợ chuyên nghiệp đã sử dụng tơ lụa để ngăn cách mực in và vật liệu cần in.
Trong những năm sau đó, người ta đã dần thay thế bằng chất liệu khác như vải sợi, vải bông, lưới kim loại,… Thế nhưng cái tên gọi in lụa vẫn giữ lại cho kỹ thuật in ấn này.
II. Lịch sử phát triển của kỹ thuật in lụa
In lụa đã có từ rất lâu đời, vào thời điểm 1000 năm trước đây, người ta đã phát hiện ra cách tạo bản sao hình ảnh lên vật liệu thông qua việc kéo căng sợi vải trên khung gỗ.
Cho đến Pháp và Đức vào những năm 1870, các nhà nghiên cứu đã phát minh ra việc dùng vải tơ lụa làm lưới in, giúp tạo bản sao lên bề mặt khác nhanh chóng, đồng bộ.
Đến năm 1907, Samuel Simon đã sáng chế ra quá trình làm lưới bằng sợi tơ. Năm 1914, John Pilsworth phát triển công nghệ in lưới nhiều màu và ứng dụng lần đầu tại San Francisco, California. Đây là lần đầu tiên đánh dấu cột mốc phát triển cho đến hiện tại.
III. Phân loại công nghệ in lụa
Về phân loại kỹ thuật in lụa, có nhiều cách phân khác nhau. Tùy vào mỗi cách phân dựa trên tiêu chí mà sẽ có những kỹ thuật in khác nhau. Dưới đây là một số cách phân loại dựa vào tiêu chí khác nhau.
III.1 Dựa vào cách sử dụng
Dựa vào cách thức dùng khuôn in gồm:
- In lụa trên bàn in thủ công
- In lụa trên bàn in có cơ khi hóa một vài thao tác
- In lụa trên máy in tự động.
III.2 Dựa vào hình dáng khuôn in
Hình dáng khuôn in có 2 loại kỹ thuật in:
- Kỹ thuật in dùng khuôn lưới phẳng
- Kỹ thuật in dùng khuôn lưới tròn kiểu thùng quay.
Dựa vào phương pháp in
- In lụa trực tiếp: kiểu in trên sản phẩm in lụa màu nền là trắng hoặc màu nhạt và màu nền không ảnh hưởng đến màu in.
- In lụa phá gắn: Kiểu in trên sản phẩm có màu nền, màu mực in phá được màu nền và gắn được màu cần in lên.
- In lụa dự phòng: Kiểu in ra sản phẩm có màu nhưng không dùng cách in phá gắn.
IV. Nguyên lý của nghề in lụa
Nguyên lý của kỹ thuật in lụa rất đơn giản, cũng gần giống với việc in mực dầu trên bề mặt giấy nến. Trong in lụa, người thợ sẽ sử dụng khuôn lụa tơ tằm hoặc khuôn kim loại và quét mặt lên trên. Chỉ có một phần mực thấm qua khuôn để đi xuống tạo hình trên vật liệu.
Ưu nhược điểm của kỹ thuật in lụa
Mỗi phương pháp in ấn đều có những ưu, nhược điểm riêng. Vậy nên khi lựa chọn, bạn cần nên nắm bắt rõ ưu nhược điểm để quyết định đưa ra chọn in lụa hay phương pháp in khác.
Ưu điểm kỹ thuật in lụa
In lụa sở hữu nhiều ưu điểm nên nó là kỹ thuật được áp dụng từ rất lâu đời và được sử dụng rộng rãi. Dưới đây là một vài ưu điểm của in lụa:
- Chi phí in ấn thấp vì không đầu tư quá nhiều máy móc, trang thiết bị hiện đại để phục vụ cho quá trình in ấn.
- Có thể in nhiều chất liệu khác nhau: vải, giấy, thủy tinh, giấy, gốm sứ, cao su,… với hình ảnh chất lượng, sắc nét.
- Có thể in nhiều màu theo sở thích, ý muốn của mình.
Nhược điểm kỹ thuật in lụa
Bên cạnh những ưu điểm kể trên, kỹ thuật in lụa cũng có các nhược điểm như sau:
- Mỗi màu in, hình in sẽ phải sử dụng khuôn khác nhau. Nên rất tốn thời gian và nếu in với số lượng ít sẽ tốn rất nhiều chi phí in nhiều màu.
- Dễ bị đứt, gãy hình trong quá trình thực hiện in hoặc sau khi in nếu như dùng mực in không tốt.
- Mực bám chặt lên trên vật liệu nên khó giặt tẩy. Nên khi thực hiện in đòi hỏi phải cẩn thận tránh bị mực lem ra bên ngoài.
- Mỗi lần in sẽ cần phải có bảng phim in lụa nên cần có file vector, file thiết kế. Còn những file ảnh thì không sử dụng được, đòi hỏi người làm phải thiết kế sang 2 loại file trên, rất mất thời gian.
- In lụa rất khó để in những hình biến sắc, vì thế mà hầu hết các sản phẩm in lụa đều là màu đơn sắc.
- In lụa mất nhiều thời gian, công đoạn nên không thể lấy liền như in kỹ thuật số. Hơn nữa, nó chỉ phù hợp với những đơn hàng số lượng ít,…
V. Kỹ thuật In lụa cần những yếu tố nào?
Vật liệu cần in
Các vật liệu cần in hình, in thông tin trên đó sẽ bao gồm: vải, cao su, giấy, thủy tinh, kim loại, vật liệu da,…
Khuôn in
Khuôn in được làm từ khung gỗ có hình chữ nhật hoặc hình vuông để cố định lưới in. Khuôn in cũng là nơi chứa mực và cho mực đi qua lưới thấm xuống bề mặt vật liệu.
Phần lưới in
Phần lưới in này khá đa dạng, có thể là vải lụa tơ tằm, vải bông, vải cotton hay tấm lưới bằng kim loại,… Lưới in sẽ chia thành ¼ in và và ¼ không in.
Mực in
Mực in lụa rất khác với những loại mực khác, chúng có độ dẻo, sệt. Thông thường nó sẽ được sản xuất theo từng màu và để theo riêng từng hộp. Còn muốn tạo màu khác, người thợ sẽ phải tự pha trộn.
Thanh gạt
Thanh gạt phụ thuộc vào khuôn in để thiết kế kích thước, thường là được làm bằng gỗ. Phía dưới thanh gạt có sự bằng phẳng để khi kéo trên bề mặt lưới tạo được hình in đồng đều.
Bàn in
Đây là dung cụ để đặt và cố định vật liệu in. Người ta sẽ dùng lớp keo đặc biệt giúp cho vật liệu không bị dịch chuyển và quá trình in không bị xô lệch, lem màu.
Quy trình của in lụa diễn ra như thế nào?
Bước 1: Chuẩn bị khung, pha keo
Đầu tiên, người thợ sẽ chuẩn bị khung in. Sau đó sẽ tiếp tục pha keo PVA, keo cần có độ sệt nhất định để có thể đạt được hiệu quả cao khi phủ lên bề mặt lưới in.
Bước 2: Chụp phim, tạo khuôn in
Ở bước này, người làm sẽ dùng keo tráng kín bề mặt lưới in và đem sấy khô. Tiếp đến là tiến hành chụp phim lên lưới in bằng cách đặt bảng phim lên lớp keo của khuôn và chụp dưới ánh nắng mặt trời hay dưới ánh đèn trắng.
Sau 2 – 3 phút, thợ in sẽ lấy khuôn in ra xịt nước. Những vị trí vừa chụp phim, lớp keo sẽ bị rửa trôi và mực in sẽ dễ thấm qua. Mỗi màu sẽ dùng 1 bảng phim khác nhau để thực hiện nhiều lượt in.
Bước 3: Pha mực
Bước này sẽ áp dụng những hình in pha màu. Thợ sẽ dùng những màu cơ bản tiến hành pha trộn tạo được màu mực đúng với hình cần in.
Bước 4: Tiến hành in
Tiến hành in ấn, người làm sẽ cố định vật liệu lên bàn in bằng lớp keo → Đặt khuôn vào vị trí → Cho mực lên và kéo thanh gạt cho mực in thấm qua lưới → Lặp lại ít nhất 2 lần để mực bám đều lên bề mặt.
Bước 5: Sấy khô hoặc phơi thành phẩm
Sau khi có được thành phẩm, thợ in sẽ tiến hành sấy khô. Phơi từ 12 – 48 tiếng để hình in được khô và bám chặt vào bề mặt.
